De kunst van het verdwijnen
Deze Vlaamse podcast is misschien wel één van de meest opmerkelijke producties van het afgelopen jaar. Centraal staat een straathoek in Antwerpen, waar drie bijzondere verhalen uit het verleden blijken samen te komen. De serie start met een tunnelroof, waarbij bankovervallers zich in 2019 toegang wisten te verschaffen tot het bankgebouw op deze plek – door een tunnel te graven.
Daarna gaan we verder terug in de tijd, naar 1980. Toen vond hier een aanslag plaats op een groep Joodse kinderen die klaarstonden voor vertrek naar een zomerkamp. Het derde verhaal voert terug naar de Tweede Wereldoorlog, en vertelt over de kleuter Fred die ontsnapt aan deportatie van de Duitsers.
Nu lijken dit misschien willekeurig bijeengeraapte verhalen, maar verteller Bart Van Nuffelen weet het geheel op bijzondere wijze met elkaar te verbinden, waardoor er een fascinerend en gelaagd verhaal ontstaat. Zo’n verhaal dat je bijblijft en waarbij je toch af en toe even een brok in je keel moet wegslikken.
Smakelijk
Één van de leukste radioprogramma’s over eten was toch wel Mangiare!. Sinds 2010 werd het wekelijks uitgezonden op NPO Radio 1 en het bouwde over de jaren een enorme schare fans op. Deze ‘foodies’ kwamen dan ook massaal in opstand toen ergens vorig jaar bekend werd dat het radioprogramma zou stoppen eind 2022 – tot online petities aan toe.
Nu kon dat niet worden voorkomen, maar toch is er goed nieuws: onder de naam Smakelijk heeft het inmiddels nieuw onderdak gevonden, bij Podimo. Vaste presentator Petra Possel ontvangt ook in deze vorm weer gasten uit de culinaire wereld, zoals tv-kok London Loy, die tevens de privéchef is van kickbokser Rico Verhoeven, en kookboekenschrijfster Karin van Munster, die met Oekraïense vluchtelingen in Nederland hun keuken is gaan verkennen.
Waar deze podcast – of beter gezegd: Petra – goed in is, is het creëren van een gezellige, ietwat rommelige sfeer waarin zonder gêne gesmakt wordt. Alsof je zélf aan tafel zit met een onderhoudend gezelschap dat nooit uitgepraat raakt over haar favoriete onderwerp: lekker eten.
Stad in oorlog
Het is inmiddels een jaar geleden dat Rusland binnenviel in Oekraïne, waarmee een compleet ondenkbaar scenario realiteit werd. Een ouderwetse grondoorlog in Europa, met loopgraven, kapotgeschoten steden en oneindig veel menselijk leed. In deze vierdelige podcast staat de Oekraïense stad Charkiv centraal, op een vrij originele manier: de stad wordt namelijk als pratend personage opgevoerd.
En dat levert een mooi perspectief op; een soort verteller die het grotere geheel schetst. Deze passages worden afgewisseld met reportages vanuit de stad zelf, over de inwoners. Verslaggever Michiel Driebergen spreekt de taal en kent het land door en door, omdat hij er al negen jaar reportages maakt. Dat stelt hem in staat om van binnenuit te laten zien welke impact de oorlog heeft op de Oekraïense bevolking.
Ondanks alle narigheid is er ook een enorm saamhorigheidsgevoel ontstaan. Zo is er bijvoorbeeld een groep ‘volonteri’ – vrijwilligers – die ervoor zorgen dat de mannen aan het front voldoende te eten hebben, maar ook dat ouderen niet doodvriezen in de kou. En daarmee krijg je uiteindelijk een blik op deze oorlog die je via veel andere berichtgeving niet krijgt.
Gonzo
Een beetje journalist heeft een flinke verzameling anekdotes paraat over de avonturen die hij of zij heeft meegemaakt. Want ja, je maakt in dit beroep nog al eens wat mee natuurlijk. In deze podcast nodigen Frans Lomans (oud-hoofdredacteur van onder meer Nieuwe Revu) en Merel Westrik (journalist, presentator, programmamaker) vakgenoten uit en vragen hen naar het verhaal dat ze altijd is bijgebleven.
Het verhaal áchter het verhaal, zou je kunnen zeggen. Want de gasten vertellen tot in detail over hoe dat ene verhaal tot stand is gekomen. Bijvoorbeeld culinair recensent Hiske Versprille die ontdekt dat een befaamd steakhouse geen rund maar paard serveert. Of journalist (en oud LINDA.-collega) Jossine Modderman die vertelt over haar spraakmakende interview met Freddy Heineken, aan het begin van haar carrière. De biermagnaat was destijds zo’n beetje de meest afgeschermde persoon van heel Nederland, maar Jossine kreeg het als twintiger voor elkaar om hem uitgebreid te spreken – met een vriendschap op de koop toe.
De serie als geheel groeit zo, stap voor stap, uit tot een heerlijke bloemlezing met de hoogtepunten uit de Nederlandse journalistiek.
Achterwerk
Zeker voor wie in de jaren ’80 en ’90 is opgegroeid, is Achterwerk een begrip: dit was een rubriek op de achterkant van de VPRO Gids, waarin brieven van kinderen werden gepubliceerd. In het pre-online tijdperk was dit een baken, want het was één van de weinige plekken waar je kon lezen wat leeftijdsgenoten bezighield en waar ze tegenaan liepen.
Inmiddels bestaat de rubriek al een paar jaar niet meer, bij gebrek aan brieven. Elja Looijestijn was één van samenstellers van de rubriek. Vanuit nieuwsgierigheid hoe het nu gaat met de brievenschrijvers van destijds, is zij een podcast gestart waarin ze hen opzoekt – en dat levert mooie verhalen op.
Zoals dat van Wilmer. Hij schrijft als elfjarige over zijn liefde voor programmeren. Hij is dan nog maar één van de weinigen die zich hiermee bezighoudt. En deze brief heeft onverwacht grote invloed op het leven van een lezer. Een andere aflevering vertelt het verhaal van Desiree, die als negentienjarige een brief schreef over dat ze in verwachting is en vol optimisme uitkijkt naar haar nieuwe leven als moeder. Heeft het inderdaad uitgepakt zoals ze wilde? En hoe gaat het nu met haar dochter?
_______________________
Marvin Jacobs is de Professor Podcast van LINDA.nl. Hij is Creative Director bij audio agency Airborne en ontwikkelt podcasts. Zoals ‘Beter Eten’, over wat nu precies gezond is – en wat niet. Een handig overzicht van alle Professor Podcast-tips en de genoemde afleveringen vind je in deze Spotify-afspeellijst.
[Dit artikel verscheen eerder op LINDA.nl]